Samenwonen

723.526In een relatie komt een moment waarop keuzes worden gemaakt voor de toekomst.

Als trouwen of het geregistreerd partnerschap nog een stap te ver is, wordt vaak besloten om te gaan samenwonen.

In beginsel is er al sprake van samenwonen als beide partners op het zelfde adres staan ingeschreven bij de gemeente.

Om diverse redenen adviseer ik de onderlinge regels en afspraken over het samenwonen schriftelijk vast te leggen door het tekenen van een samenlevingsovereenkomst bij de notaris.

De onderwerpen die daarin worden vastgelegd zijn bijvoorbeeld:

• wie betaalt voor welk deel mee aan de vaste lasten (kosten van de huishouding);
• welke goederen zijn gemeenschappelijk en welke juist privévermogen (met lijstjes);
• wie betaalt de premies van levensverzekeringen;
• het elkaar aanwijzen voor het nabestaanden- of partnerpensioen;
• regels voor de verdeling en vergoedingen bij het uit elkaar gaan;
• de verdeling van de gemeenschappelijke goederen ingeval van overlijden;
• het vastleggen van een draagplichtovereenkomst of verschil aan inbreng eigen geld;
• regels over een geldlening tussen de partners onderling (bijvoorbeeld bij aankoop woning).

Geregistreerd partnerschap

Door het opmaken van de samenlevingsovereenkomst bent u nog geen geregistreerd partner.

Dit is een veel voorkomend misverstand. Het geregistreerd partnerschap wordt via het ja-woord bij de gemeente aangegaan, en heeft heel andere gevolgen dan het samenwonen met een samenlevingsovereenkomst.

De gevolgen bij het aangaan van een geregistreerd partnerschap zijn nagenoeg hetzelfde als bij trouwen. Denk daarbij in beginsel aan de wettelijke gemeenschap van goederen, rechten op ouderdomspensioen en het erfrecht.

Kinderen

Als samenwoners kinderen krijgen, zijn er een aantal aandachtspunten.

De moeder van het kind wordt automatisch als ouder aangemerkt. De vader moet (met toestemming van de moeder) het kind erkennen om als ouder te worden aangemerkt. Het is verstandig dit al voor de geboorte bij de gemeente vast te leggen.

Na de geboorte moet het gezamenlijk gezag worden geregeld bij de rechtbank, zodat beide ouders de zeggenschap hebben over het kind.

Een samenlevingsovereenkomst is van belang (in combinatie met een testament) om bescherming te geven aan de langstlevende partner bij overlijden ten opzichte van de kinderen.

Ook testament?

In een samenlevingsovereenkomst kan niet worden geregeld waar het privévermogen naar toe gaat als u komt te overlijden.

Hebt u geen testament, dan erft de familie (ouders/broer/zus) uw privévermogen. Zijn er kinderen en is er geen testament, dan erven de kinderen (en dus niet de langstlevende partner).

Wilt u dat niet, dan is een testament nodig. Partners maken ieder een eigen testament op. Als voorbeeld kunnen de partners elkaar over en weer als erfgenamen aanwijzen.

In het testament kan ook worden geregeld waar de erfenis naar toe gaat als beide partners zijn overleden, en kan ook worden vastgelegd aan wie de erfenis toekomt als er kinderen zijn (het zogenaamde langstlevende-testament).

Fiscale gevolgen

In enkele belastingwetten worden aan partners fiscale voordelen toegekend. Deze voordelen gelden alleen als u aan bepaalde eisen voldoet.

Voldoet u aan de eisen dan krijgt u het etiket “fiscaal partner”.

Een van de eisen is de samenlevingsovereenkomst bij de notaris, dus ook om die reden erg belangrijk.

Inkomstenbelasting

Voor de aangifte inkomstenbelasting betekent het fiscale partnerschap dat diverse posten kunnen worden verdeeld over de beide fiscale partners. Denk daarbij aan het huis, de hypotheek en de bankrekeningen.

U betaalt dan minder inkomstenbelasting dan het geval zou zijn als u geen fiscaal partners zou zijn.

Successiewet

In de successiewet wordt de erfbelasting geregeld. Dit is de belasting die wordt betaald door erfgenamen over het door overlijden verkregen vermogen.

De erfbelasting kent echter vrijstellingen. Pas als de verkrijging boven de vrijstelling uitkomt wordt erfbelasting geheven.

Krijgt bijvoorbeeld een langstlevende echtgenoot minder vermogen uit de erfenis dan de vrijstelling (maximaal € 723.526,- jaar 2023) bedraagt, dan hoeft geen erfbelasting te worden betaald.

Samenwoners hebben in principe een lage vrijstelling (€ 2.418,-, jaar 2023) voor de erfbelasting, tenzij zij als fiscaal partners kunnen worden aangemerkt. Samenwoners krijgen dan dezelfde hogere vrijstelling als gehuwden!

Ook geeft de Successiewet een lager belastingtarief aan fiscaal partners (maximaal 20% in plaats van 40%).