Trouwen
In tegenstelling tot samenwonen, wordt door het trouwen een aantal zaken automatisch geregeld.
Denk daarbij aan kinderen, huwelijksgoederenrecht, erfrecht, alimentatie en pensioenen.
Kinderen
Een kind dat wordt geboren tijdens huwelijk van een man en een vrouw heeft beiden van rechtswege als ouders. Hierdoor krijgen de echtgenoten en het kind automatisch familierechtelijke banden. Dit heeft gevolgen voor onder andere de achternaam van het kind, het gezag, het omgangsrecht, de nationaliteit en het erfrecht.
Huwelijksgoederenrecht
De wet geeft regels die op het moment van trouwen van toepassing worden. Deze basisregels regelen wie van de echtgenoten eigenaar is van de goederen en wie de schulden moet voldoen. Deze regels worden ook wel het huwelijksgoederenrecht genoemd.
In beginsel werden voor 1 januari 2018 volgens de geldende wet de beide echtgenoten samen eigenaar van de goederen van beide echtgenoten, en moet de echtgenoten beiden de schulden voldoen. Dit systeem is ook wel bekend als de algehele wettelijke gemeenschap van goederen.
Voor huwelijken van na 1 januari 2018 is dat door de wetswijziging anders geworden. Volgens de nieuwe wet zijn de beide echtgenoten alleen samen eigenaar van de goederen die tijdens huwelijk worden verkregen en schulden die gedurende het huwelijk worden aangegaan.
Dit geldt echter weer niet voor zover deze afkomstig zijn uit een erfenis of schenking (deze blijven buiten de gemeenschap, ook zonder de toepassing van een uitsluitingsclausule).
Ook voorhuwelijks privé-vermogen van een echtgenoot valt niet in de nieuwe beperkte gemeenschap van goederen, tenzij de partners dit voor het huwelijk ook al samen hadden verkregen.
Deze regels gelden niet in alle gevallen.
Door de echtgenoten kan van deze regels worden afgeweken door het opmaken van huwelijkse voorwaarden. Ook kan iemand (bijvoorbeeld de ouders van een echtgenoot) bij het doen van een schenking of het maken van een testament hierover een bepaling (de zogenaamde uitsluitingsclausule) opnemen.
Huwelijkse voorwaarden
Door het opmaken van huwelijkse voorwaarden kan worden afgeweken van de wettelijke gevolgen van het trouwen.
Redenen voor het opstellen van huwelijkse voorwaarden kunnen zijn:
- verschillen in het vermogens tussen de echtgenoten;
- het eigen vermogen beschermen voor de kinderen (bijvoorbeeld ingeval een tweede huwelijk);
- bescherming van het vermogen van een echtgenoot als de andere echtgenoot ondernemersrisico loopt;
- bescherming van eigen vermogen (bijvoorbeeld ondernemingsvermogen) tegen echtscheiding;
- het vastleggen van afspraken over interne geldleningen tussen de echtgenoten (vast bedrag of beleggingsgedachte);
- het vastleggen van de regels van de oude wettelijke gemeenschap van goederen;
- afwijkende regels over pensioenen vastleggen.
Er bestaan verschillende soorten van huwelijkse voorwaarden.
Soms is het de wens om bepaalde goederen gemeenschappelijk te laten worden (bijvoorbeeld bij het aangaan van een gemeenschap van woonhuis), terwijl in andere gevallen het juist de bedoeling is dat ieder zijn of haar privévermogen behoudt, maar de waarde daarvan wordt verrekend ingeval het huwelijk eindigt door overlijden en/of echtscheiding (verrekenbedingen).
Elke situatie is anders. Hoewel de trouwjurk natuurlijk veel leuker is om uit te zoeken, is het wel verstandig om op tijd na te denken over het opmaken en de inhoud van huwelijkse voorwaarden. Ineens moeten er zakelijke afspraken worden vastgelegd en keuzes worden gemaakt.
De huwelijkse voorwaarden worden vastgelegd in de notariële akte en moeten voor het ja-woord (het burgerlijk huwelijk) bij de notaris ondertekend zijn, anders zijn de wettelijke regels direct van toepassing (bijvoorbeeld de wettelijke gemeenschap van goederen).
Uitsluitingsclausule
Deze clausule wordt ook wel de privé-clausule genoemd. Het is een bepaling die bij het doen van een schenking en het maken van een testament kan worden opgenomen.
In deze clausule wordt bepaald dat de schenking of de erfenis (waarop het testament van toepassing is) niet in de wettelijke gemeenschap van goederen zal vallen. Dit vermogen wordt dus uitgesloten van de verdeling bij echtscheiding.
Stel het vermogen van een man en vrouw die in gemeenschap van goederen zijn getrouwd bedraagt 250. Aan de vrouw wordt vervolgens 60 geschonken met de privé-clausule.
Het vermogen van de man bedraagt dan 125 (de helft van het gemeenschappelijk vermogen). Het vermogen van de vrouw bedraagt dan 185 (de helft van het gemeenschappelijk vermogen samen met de schenking van 60).
Dit verschil heeft met name gevolg bij echtscheiding (maar bijvoorbeeld ook voor het bepalen van de grootte van de erfenis). De schenking hoeft ingeval van scheiding niet te worden verdeeld, omdat deze alleen aan de vrouw toekomt.
Bij een schenking adviseer ik altijd deze privé-clausule schriftelijk goed vast te leggen.
Door de nieuwe regels van het huwelijksvermogensrecht kan ook een insluitingsclausule worden opgenomen. Hierdoor kan worden bereikt dat een schenking of erfenis in afwijking van het wettelijke huwelijksvermogensrecht, toch gemeenschappelijk wordt.
Erfrecht
Een echtgenoot wordt door de wet (mede) als erfgenaam aangewezen (namelijk indien aanwezig gezamenlijk met de kinderen).
Zijn de langstlevende en echtgenoot samen erfgenamen, dan is in de wet ook al de bescherming voor de langstlevende opgenomen.
De langstlevende wordt op grond van de wet enig eigenaar van alle goederen, en moet tevens alle schulden voldoen. De kinderen worden zoals gezegd niet onterfd. Het erfdeel van een kind wordt omgezet in een niet-opeisbare vordering. Dit samenstel van regels wordt ook wel aangeduide als de wettelijke verdeling.
Voor verdere details over het erfrecht Klik hier.
Alimentatie
Als het huwelijk onverhoopt eindigt door scheiding, geeft de wet regels over de bijdrage aan het levensonderhoud van ex-echtgenoten, in de volksmond ook wel alimentatie genoemd.
Pensioenen
Trouwen heeft ook gevolgen voor de pensioenen.
Daarbij kunnen twee soorten pensioen worden onderscheiden, te weten:
- ouderdomspensioen; en
- nabestaandenpensioen.
Voor het ouderdomspensioen bepaalt de wet dat de opbouw tijdens het huwelijk als gezamenlijk wordt beschouwd, tenzij bij huwelijkse voorwaarden of echtscheidingsconvenant anders wordt vastgelegd.
Indien een echtgenoot overlijdt, heeft de langstlevende automatisch meestal recht op nabestaandenpensioen.
Het is daarbij wel belangrijk te beoordelen welke eisen of voorwaarden de pensioenmaatschappij stelt om dit recht te kunnen uitoefenen.
Bestaande huwelijkse voorwaarden
De ervaring leert dat eenmaal gemaakte huwelijkse voorwaarden niet snel worden gewijzigd. Het kan echter belangrijk zijn de huwelijkse voorwaarden regelmatig te laten beoordelen door een deskundige. De huwelijkse voorwaarden zijn een momentopname. Omstandigheden, vermogen en zienswijzen kunnen in de loop van de jaren veranderen.
Ook hebben rechters vonnissen uitgesproken over de uitleg van oude huwelijkse voorwaarden. In het verleden werd namelijk vaak een verrekening van het inkomen overeengekomen. Er zijn echter maar weinig echtgenoten, die daadwerkelijk jaarlijks (onder de kerstboom) deze afspraak zijn nagekomen.
Ingeval van echtscheiding kunnen deze uitspraken gevolgen hebben die bij het aangaan van de huwelijkse voorwaarden juist niet bedoeld waren, namelijk dat moet worden verdeeld alsof er sprake is van gemeenschap van goederen.
Ik kan u informeren over de inhoud en gevolgen van uw huwelijkse voorwaarden, en eventuele alternatieven met u doornemen.
Ook tijdens het huwelijk kunnen namelijk huwelijkse voorwaarden worden opgemaakt, gewijzigd of juist opgeheven.
Deze procedure is een stuk eenvoudiger geworden dan voorheen, nu de eis van de rechterlijke goedkeuring is vervallen.